टेक्सास विद्यापीठ, ऑस्टिन आणि युनिव्हर्सिटी ऑफ कॅलिफोर्निया, लॉस एंजेलिस येथील संशोधकांनी केलेल्या अलीकडील अभ्यासात, प्राचीन युरोपीय लोकसंख्येने 7,000 वर्षांहून अधिक काळ त्यांच्या वातावरणाशी कसे जुळवून घेतले याबद्दल महत्त्वपूर्ण अंतर्दृष्टी दिली आहे. नेचर कम्युनिकेशन्समध्ये प्रकाशित, संशोधनात आधुनिक लोकसंख्येमध्ये अनुपस्थित असलेले अनुवांशिक बदल शोधण्यासाठी प्रगत सांख्यिकीय तंत्रांचा वापर करून, कंकालच्या अवशेषांमधून प्राचीन डीएनएचा वापर केला गेला. विश्लेषणामध्ये निओलिथिक ते रोमन युगाच्या उत्तरार्धापर्यंतचा ऐतिहासिक कालखंड पसरलेला आहे, ज्यामध्ये संपूर्ण युरोप आणि आधुनिक रशियाच्या काही भागांमधील पुरातत्व स्थळांवरून मिळवलेल्या 700 हून अधिक नमुन्यांची तपासणी केली आहे.
उत्क्रांतीवादी बदल प्रकट करणे
प्रमुख संशोधक वाघेश नरसिंहन, यूटी ऑस्टिन येथील इंटिग्रेटिव्ह बायोलॉजी आणि स्टॅटिस्टिक्सचे सहाय्यक प्राध्यापक, हायलाइट आधुनिक अनुवांशिक विश्लेषणाच्या मर्यादांना मागे टाकून, प्राचीन डीएनए ऐतिहासिक लोकसंख्येची थेट झलक देते असे सांगून अभ्यासाचे महत्त्व. सूक्ष्म अनुवांशिक रूपांतर, समकालीन जीनोममध्ये पुनर्संयोजन किंवा लोकसंख्येच्या मिश्रणामुळे अनेकदा अस्पष्ट, अभ्यासाच्या कादंबरी पद्धतीद्वारे प्रकट झाले.
मुख्य अनुवांशिक रूपांतर ओळखले
निष्कर्षांनी 14 प्रमुख जीनोमिक क्षेत्रे ओळखली जी वेगवेगळ्या कालावधीत महत्त्वपूर्ण नैसर्गिक निवडीच्या अधीन आहेत. व्हिटॅमिन डी संश्लेषण आणि दुग्धशर्करा सहिष्णुतेशी संबंधित वैशिष्ट्ये नंतरच्या काळात ठळकपणे दिसून आली. कमी सनी हवामानात आणि दुग्धजन्य पदार्थ हा पोषणाचा एक महत्त्वाचा स्रोत बनलेल्या अन्नटंचाईच्या काळात जगण्यासाठी मदत करण्यात या अनुकूलनांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
रोगप्रतिकारक प्रतिक्रिया आणि कृषी बदल
रोगप्रतिकारक-संबंधित जनुकांवर निवडक दबाव देखील दिसून आला, विशेषत: शेती आणि सामाजिक बदलांच्या आगमनाने लोकसंख्येला नवीन रोगांचा सामना करावा लागला. तथापि, सुरुवातीच्या काळात आढळून आलेले जवळपास निम्मे अनुकूली सिग्नल अनुवांशिक प्रवाह किंवा आंतर-लोकसंख्या मिश्रण यासारख्या घटकांमुळे कालांतराने नाहीसे झाल्याचे आढळले.
पर्यावरणीय आव्हानांनी मानवी उत्क्रांतीला कसा आकार दिला आणि एकेकाळी फायदेशीर गुणधर्म कसे गायब झाले यावर संशोधन प्रकाश टाकते. प्राचीन डीएनएचा अभ्यास करून, मानवी रूपांतराची ऐतिहासिक गतिशीलता एकत्रित केली जात आहे, जे आपल्या उत्क्रांतीच्या भूतकाळाचे स्पष्ट चित्र देते.