अरेसिबो वेधशाळेच्या संकुचिततेनंतर अनेक वर्षांनी, खगोलीय संशोधनात प्रगती करण्यासाठी त्याचे विस्तृत डेटासेट महत्त्वपूर्ण राहिले आहेत. सर्च फॉर एक्स्ट्राटेरेस्ट्रियल इंटेलिजेंस (SETI) संस्थेच्या सोफिया शेख यांच्या नेतृत्वाखालील अभ्यासात, वेधशाळेतील डेटाचा उपयोग पल्सर सिग्नलबद्दल नवीन तपशील उघड करण्यासाठी करण्यात आला. हे घनदाट न्यूट्रॉन तारे “वैश्विक दीपगृह” ची उपमा दिलेल्या किरणोत्सर्गाचे किरण उत्सर्जित करतात आणि त्यांचे संकेत आंतरतारकीय माध्यमाच्या मार्गावरून जात असताना विकृती निर्माण करतात. या संशोधनातील निष्कर्ष 26 नोव्हेंबर रोजी द ॲस्ट्रोफिजिकल जर्नलमध्ये प्रकाशित करण्यात आले आहेत.
पल्सर सिग्नल आणि इंटरस्टेलर सिंटिलेशन
द अभ्यास आंतरतारकीय वायू आणि धूळ यांचा पल्सर सिग्नलवर कसा परिणाम होतो हे शोधून काढले. संशोधकांनी 23 पल्सरची तपासणी केली, ज्यामध्ये सहा पूर्वी अभ्यासित केले गेले होते, ज्यात डिफ्रॅक्टिव्ह इंटरस्टेलर सिंटिलेशन (DISS) नावाच्या विकृत घटनांमधील अंतर्दृष्टी प्रकट होते. पाण्यातून जाणाऱ्या प्रकाशामुळे होणाऱ्या लहरीपणाच्या नमुन्यांसारखी दिसणारी ही घटना पल्सर सिग्नल आणि अवकाशातील चार्ज केलेले कण यांच्यातील परस्परसंवादाला कारणीभूत आहे.
अरेसिबोच्या आर्काइव्हल डेटाची भूमिका
आता बंद पडलेली अरेसिबो रेडिओ टेलिस्कोप, एकेकाळी 305 मीटर पसरली होती, केबल बिघाडामुळे डिसेंबर 2020 मध्ये कोसळली. त्याचा नाश होऊनही, अनेक दशकांपासून गोळा केलेला डेटा खगोल भौतिक शोधांमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान देत आहे. हे संशोधकांनी उघड केले आहे की पल्सर सिग्नल सध्याच्या इंटरस्टेलर मॉडेल्सच्या अंदाजापेक्षा विस्तृत बँडविड्थ प्रदर्शित करतात. ही विसंगती विद्यमान फ्रेमवर्क परिष्कृत करण्याची गरज दर्शवते, विशेषतः आकाशगंगेची संरचनात्मक जटिलता समाविष्ट करून.
गुरुत्वीय लहरींच्या अभ्यासासाठी परिणाम
अहवालानुसार, पल्सर सिग्नलच्या विकृतीची अधिक चांगली समज नॉर्थ अमेरिकन नॅनोहर्ट्झ ऑब्झर्व्हेटरी फॉर ग्रॅव्हिटेशनल वेव्हज (NANOGrav) सारखे प्रकल्प वाढवू शकते, जे गुरुत्वीय लहरींमुळे स्पेस-टाइम विकृती शोधण्यासाठी पल्सर टाइमिंग ॲरे वापरतात. गुरुत्वाकर्षण लहरी पार्श्वभूमीची अलीकडील ओळख, संभाव्यत: सुपरमासिव्ह ब्लॅक होल विलीनीकरणातून उद्भवते, अशा प्रगतीची प्रासंगिकता अधोरेखित करते.
