यवतमाळ, दि 6 सप्टेंबर : जुन महिन्याच्या पहिल्या पंधरवड्यातील पाऊसानंतर ज्या शेतकऱ्यांनी सोयाबीन पिकाची पेरणी केली केली आहे, त्यांचे पीक सद्यस्थीतीत 25 ते 30 दिवसाचे आहे. या सोयाबीन पिकावर खोडमाशीच्या प्रादुर्भावास सुरुवात झाली आहे. जुलै महिन्याच्या दुसऱ्या आठवड्यात पाऊस झाल्यानंतर सोयाबीनची पेरणी केलेली आहे, अशा पिकांवरसुद्धा पुढील काही दिवसात या किडीचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता आहे. तसेच या दरम्यान सोयाबीन या पिकावर चक्रीभुंगा किडीच्या प्रादुर्भावाची सुद्धा शक्यता नाकारता येत नाही. म्हणुन शेतकऱ्यांनी जागरुक राहुन खालील प्रमाणे या किडीचे व्यवस्थापण करावे.
किडीची ओळख व नुकसान :– खोडमाशी लहान व चमकदार काळ्या रंगाची असुन त्याची लांबी 2 मि.मि असते. अंड्यातून निघालेली अळी पाय नसलेली, फिक्कट पिवळया रंगाची, 2 ते 4 मिमि लांब असते. ही अळी प्रथम जवळच्या पानाच्या शिराला छिद्र करते. नंतर पानाच्या देठातुन झाडाच्या मुख्य खोडात किवां फांदीत प्रवेश करुन आतील भाग पोखरुन खाते. प्रादुर्भावग्रस्त खोड चिरून पाहील्यास पांढुरक्या रंगाची अळी दिसते. खोडमाशी प्रादुर्भाव पिकाच्या सुरुवातीच्या अवस्थेत झाल्यास किडग्रस्त झाड वाळते व मोठ्या प्रमाणात नुकसान होते. खोड माशीची अळी तसेच कोष फांद्यात खोडात असतो. अशा किडग्रस्त झाडावरील फुलांची गळ होते व शेंगातील दाण्याचे वजन कमी होऊन उत्पादनात 16 ते 30 टक्के घट होते. चक्रीभुंग्याचा मादी पानाच्या देठावर, फांदीवर किंवा मुख्य खोडावर साधारण एकमेकांपासुन 1 ते 1.5 से.मी. अंतरावर एकमेकास संमातर दोन गोल (चक्र) काप तयार करुन त्यामध्ये अंडी टाकते. त्यामुळे चक्रकापाचा वराचा भाग सुकतो अंड्यातुन निघालेली अळी पानाचे देठ आणि फांदीतुन आत जाते, मुख्य खोडाचा भाग पोखरते. या किडीचा प्रादुर्भाव मुग, उडीद, चवळी या पिकांवर सुद्धा होऊ शकतो. पिकांच्या सुरुवातीच्या अवस्थेत झांडाची पाने, फांद्या व मुख्य खोडाचा भाग वाळतो. पिक साधारण दिड महीन्याचे झाल्यावर चक्रभुंग्याचा पादुर्भाव असलेले झाड वाळत नाही, पण किडग्रस्त झाडास शेंगा कमी लागतात परिणामी उत्पादनात घट येते.
व्यवस्थापण : पिवळे चिकट सापळे लावून नियमित माशांचा प्रादुर्भाव पाहावा. खोडमाशी व चक्रीभुंगा प्रादुर्भावामुळे किडग्रस्त पाने, फांद्या वाळतात, अशी किडग्रस्त झाडे, पाने, फांद्या यांचा आतील किडीसह नायनाट करावा.
रासायनिक कीटकनाशकांचा वापर : खोडमाशी व चक्रीभुग्यांने आर्थिक नुकसानीची पातळी ओलांडल्यानंतर (सरासरी 10 टक्के किडग्रस्त झाडे) या दोन्ही किडीच्या नियंत्रणासाठी इथियॉन 50 टक्के -30 मिली किंवा इंडोक्झाकार्ब 15.8 टक्के -6.7 मिली किंवा क्लोरॅट्रॅनिप्रोल 18.5 टक्के -3.0 मिली किंवा थायोमेथोक्झाम 12.6 टक्के + लॅब्डा सायहॅलोथ्रीन 9.5 टक्के झेडसी टक्के- 2.50 मिली यापैकी कोणत्याही एक किटक नाशकाची प्रति 10 लीटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. फवारणी करतांना किटकनाशक फवारणी सुरक्षा किट वापरावी, सुरक्षेची काळजी घ्यावी.
अधिक माहीतीकरीता कृषी विद्यापीठ, कृषी विज्ञान केंद्रातील शास्त्रज्ञ, तालुका कृषी अधिकारी, मंडळ कृषी अधिकारी, कृषी पर्यवेक्षक किंवा कृषी सहाय्यक यांच्याशी संपर्क साधावा, असे कृषी विभागामार्फत कळविण्यात आले आहे.
