पृथ्वीच्या कक्षेबाहेर शाश्वत मानवी उपस्थिती प्रस्थापित करण्याच्या उद्देशाने भारताने २०४० पर्यंत चंद्राभोवती फिरणारे अंतराळ स्थानक बांधण्याची महत्त्वाकांक्षी योजना उघड केली आहे. भारतीय माध्यमांच्या अलीकडील अहवालांनुसार, प्रस्तावित स्टेशन क्रूच्या चंद्र मोहिमेला मदत करेल आणि वैज्ञानिक संशोधनास समर्थन देईल. हा उपक्रम देशाच्या वाढत्या अंतराळ संशोधनाच्या प्रयत्नांमध्ये एक महत्त्वाचा टप्पा आहे.
भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) ने हे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी टप्प्याटप्प्याने दृष्टिकोन आखला आहे. नुसार अ अहवाल इंडिया टुडे द्वारे, पहिल्या टप्प्यात, चांद्रयान-4 सॅम्पल-रिटर्न मिशनसह रोबोटिक मिशन्सचे नियोजन केले आहे. 2028 मध्ये नियोजित केलेल्या या मोहिमेमध्ये चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावरून अंदाजे 3 किलोग्रॅम चंद्राचे नमुने मिळवून ते पृथ्वीवर परत आणण्याचा प्रयत्न केला जाईल. इस्रोचे अध्यक्ष एस. सोमनाथ यांनी अशा मोहिमांसाठी किफायतशीर पद्धतींवर भर दिला.
क्षितिजावरील चंद्र मोहिमा
भारताच्या चंद्र रणनीतीच्या दुसऱ्या टप्प्यात चंद्रावर अंतराळवीर पाठवणे समाविष्ट आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 2023 मधील यशस्वी चांद्रयान-3 मोहिमेनंतर, 2035 पर्यंत क्रूड मून फ्लायबाय आणि 2040 पर्यंत मानवी लँडिंगसह धाडसी उद्दिष्टे पूर्ण करण्याचे आवाहन केले. या मोहिमांच्या तयारीसाठी, निवडलेल्या अंतराळवीरांना इस्रोच्या बेंगळुरू सुविधेमध्ये विस्तृत प्रशिक्षण दिले जात आहे. , यापूर्वी रशियामध्ये प्रशिक्षण पूर्ण केले आहे.
दीर्घकालीन चंद्राच्या उपस्थितीवर लक्ष केंद्रित करा
या कार्यक्रमाचा अंतिम टप्पा चंद्र-प्रदक्षिणा केंद्राच्या विकासामध्ये संपेल, असे अहवालात नमूद केले आहे. 2040 पर्यंत कार्यान्वित होण्याची अपेक्षा, हे स्थानक अंतराळवीरांसाठी तळ आणि वैज्ञानिक संशोधनाचे केंद्र म्हणून काम करेल. 2050 पूर्वी कायमस्वरूपी चंद्र तळ बांधण्याचाही योजनांचा समावेश आहे, असे अहवालात नमूद करण्यात आले आहे.
भारतीय अंतरीक्ष स्टेशन (BAS) सोबत ISRO च्या अनुभवावर हा उपक्रम तयार झाला आहे, 2035 पर्यंत काम सुरू करणार आहे, ही कमी पृथ्वी कक्षाची सुविधा आहे. इस्रोच्या पुढील पिढीच्या प्रक्षेपण वाहनाचे प्रकल्प संचालक एस. शिवकुमार यांनी या अभूतपूर्व उपक्रमामुळे निर्माण झालेल्या आव्हानांवर प्रकाश टाकला, प्रकल्पाच्या अनेक पैलूंमध्ये स्पेस एजन्सीसाठी अज्ञात प्रदेशाचा समावेश आहे.
भारताचे दीर्घकालीन चंद्र संशोधन उद्दिष्टे जागतिक अंतराळ संशोधनातील प्रमुख खेळाडू म्हणून आपले स्थान मजबूत करण्याचा निर्धार दर्शवतात.
