चीन जगातील सर्वात प्रगत क्ष-किरण प्रकाश स्रोतांपैकी एक, बीजिंगजवळ स्थित हाय एनर्जी फोटॉन स्त्रोत (HEPS) सक्रिय करण्याची तयारी करत आहे. $657 दशलक्ष खर्चून तयार केलेली ही सुविधा डिसेंबरच्या अखेरीस प्रायोगिक स्टेशनमध्ये एक्स-रे बीम उत्सर्जित करेल अशी अपेक्षा आहे. चौथ्या पिढीतील सिंक्रोट्रॉन, जगभरातील केवळ काहींपैकी एक, संशोधकांना प्रथिने, पदार्थ आणि रासायनिक अभिक्रियांच्या अणू-स्केल संरचनांचे परीक्षण करण्यास सक्षम करते. उद्घाटनापूर्वी राष्ट्रीय विकास आणि सुधारणा आयोगाकडून अंतिम ऑपरेशनल मंजुरीची प्रतीक्षा केली जात आहे.
HEPS च्या यशस्वी क्षमता
Science.org नुसार, HEPS इलेक्ट्रॉनला उच्च उर्जेपर्यंत गती देऊन आणि त्यांना गोलाकार मार्गावर निर्देशित करून क्ष-किरण प्रकाश निर्माण करते. अहवालउत्सर्जित सिंक्रोट्रॉन रेडिएशन, प्रामुख्याने “हार्ड” क्ष-किरण, 14 प्रारंभिक बीमलाइनमध्ये वितरीत केले जातात. शास्त्रज्ञ या बीमचा वापर अणु आणि नॅनोमीटर स्केलवर प्रतिमा संरचना करण्यासाठी करतील, तसेच नॅनोसेकंदमध्ये रासायनिक प्रक्रियांचे निरीक्षण करतील.
सायन्सॲडव्हान्सरच्या मते, MIT मधील मटेरियल क्वांटम प्रॉपर्टीज तज्ज्ञ मिंगडा ली यांनी सिंक्रोट्रॉनसाठी हा एक महत्त्वाचा क्षण म्हणून वर्णन केले. संशोधनपूर्वी न पाहिलेल्या घटना उघड करणाऱ्या नवीन दुर्बिणीच्या अनावरणाशी त्याची तुलना करणे.
स्ट्रक्चरल बायोलॉजी आणि मटेरियल सायन्समधील अनुप्रयोग
प्रकाशनाने नोंदवल्याप्रमाणे, उच्च ऊर्जा भौतिकशास्त्र संस्थेचे (IHEP) उपसंचालक डोंग युहुई यांनी नमूद केले की HEPS संरचनात्मक जीवशास्त्रातील संशोधनात लक्षणीय प्रगती करेल. हे तंत्रज्ञान त्यांच्या नैसर्गिक वातावरणात प्रोटीन मशीन, व्हायरस आणि सेल्युलर स्ट्रक्चर्सच्या उच्च-रिझोल्यूशन इमेजिंगला अनुमती देईल. तथापि, या प्रयोगांद्वारे व्युत्पन्न केलेल्या विशाल डेटाचे व्यवस्थापन करणे हे एक महत्त्वाचे आव्हान आहे.
जागतिक स्पर्धा आणि भविष्यातील योजना
HEPS आशियातील पहिल्या चौथ्या पिढीतील सिंक्रोट्रॉनला चिन्हांकित करते, प्रगत प्रकाश स्रोत तंत्रज्ञानामध्ये चीनला आघाडीवर ठेवते. 2029 पर्यंत SPring-8-II तयार करण्यासाठी जपानच्या SPring-8 सुविधेसाठी अपग्रेड नियोजित असल्याचे सांगितले जात असताना, HEPS स्पर्धात्मक राहण्याचा मानस आहे. पुढील पाच वर्षांमध्ये 30 ते 32 बीमलाइन जोडण्याची घोषणा डाँगने केली आहे, ज्यामुळे त्यांची क्षमता विकसित होत राहते आणि विविध वैज्ञानिक शोधांना समर्थन देते.
जानेवारी 2025 पर्यंत, जागतिक संशोधन समुदायाचे प्रस्ताव स्वीकारले जातील, बीम वेळेसाठी तीव्र स्पर्धा अपेक्षित आहे.
