सुपरनोव्हा, ताऱ्याच्या जीवनचक्राचा स्फोटक अंत, पृथ्वीसह त्याच्या सान्निध्यातील ग्रहांवर प्रभाव टाकण्याची क्षमता आहे. जर एखादा तारा आपल्या ग्रहाच्या जवळच्या श्रेणीत सुपरनोव्हा गेला तर तो उत्सर्जित होणाऱ्या किरणोत्सर्गामुळे जीवनासाठी आपत्तीजनक परिणाम होऊ शकतात जसे आपल्याला माहित आहे. तथापि, कोणताही महत्त्वाचा धोका ताऱ्याच्या अंतरावर आणि प्रकारावर अवलंबून असेल. एक सुपरनोव्हा पृथ्वीच्या अंदाजे 25 ते 30 प्रकाश-वर्षांच्या आत असणे आवश्यक आहे ज्यामुळे वातावरणात गंभीर पर्यावरणीय नुकसान होऊ शकते, विशेषत: ओझोन थर कमी झाल्यामुळे, जे आपल्याला हानिकारक अल्ट्राव्हायोलेट (UV) विकिरणांपासून संरक्षण करते. सुदैवाने, पृथ्वीपासून इतक्या अंतरावर आसन्न सुपरनोव्हा क्षमता असलेले कोणतेही तारे अस्तित्वात नाहीत.
सुपरनोव्हा जोखीम आणि अंतर
सुमारे 650 प्रकाश-वर्षे अंतरावर असलेले Betelgeuse हे सुपरनोव्हामधील सर्वात प्रमुख उमेदवारांपैकी एक आहे, परंतु त्याच्या अंतराचा अर्थ असा आहे की त्याला कोणताही धोका नाही. जर त्याचा स्फोट झाला, तर तो एक नेत्रदीपक, परंतु निरुपद्रवी, पृथ्वीवरून दिसणारा प्रकाश प्रदर्शन तयार करेल. त्यानुसार प्रोफेसर पॉल सटर, एक खगोलभौतिकशास्त्रज्ञ, सर्वात जवळचा संभाव्य धोकादायक तारा स्पिका आहे, जो पृथ्वीपासून 250 प्रकाश-वर्षांवर स्थित आहे, जो आपल्या ग्रहाच्या बायोस्फीअरला महत्त्वपूर्ण धोका निर्माण करेल अशा श्रेणीच्या पलीकडे आहे.
जवळपासच्या सुपरनोव्हाचे संभाव्य प्रभाव
जर एखाद्या ताऱ्याचा 30-प्रकाश-वर्ष त्रिज्येच्या आत स्फोट झाला तर त्याचे परिणाम गंभीर होतील. क्ष-किरण, गॅमा किरण आणि वैश्विक किरणांसह उत्सर्जित होणारे रेडिएशन पृथ्वीच्या वातावरणातील आण्विक बंधांमध्ये व्यत्यय आणू शकतात. या व्यत्ययामुळे नायट्रोजन ऑक्साईड तयार होण्याची शक्यता असते, जे ओझोन थर तोडण्यासाठी ओळखले जातात. कमकुवत झालेल्या ओझोन थराने, सूर्यापासून होणारे अतिनील किरणे अधिक तीव्र होतील, ज्यामुळे प्रकाशसंश्लेषक जीवांचे अस्तित्व धोक्यात येईल आणि संभाव्यतः पर्यावरणीय प्रणाली अस्थिर होईल.
गामा-रे स्फोटाचा धोका
दुर्मिळ असताना, गॅमा-रे बर्स्ट (GRBs) देखील त्यांच्या विध्वंसक क्षमतेसाठी ओळखले जातात. हायपरनोव्हा किंवा न्यूट्रॉन स्टार विलीनीकरणामुळे, या घटना हजारो प्रकाश-वर्षांपर्यंत पोहोचू शकणाऱ्या किरणोत्सर्गाचे शक्तिशाली किरण सोडतात. जरी GRB अंदाज लावणे कठिण आणि कमी समजले असले तरी, ते त्यांच्या उच्च केंद्रित ऊर्जेमुळे जास्त धोका निर्माण करतात, ज्यामुळे पृथ्वीवरील जीवसृष्टीला अधिक महत्त्वाच्या अंतरावरूनही धोका निर्माण होऊ शकतो.
दीर्घकालीन आउटलुक आणि गॅलेक्टिक पोझिशनिंग
सूर्यमाला आकाशगंगेच्या ओरियन आर्ममधून फिरत असताना, खगोलशास्त्रज्ञ सुचवतात की जवळच्या सुपरनोव्हाची शक्यता वाढू शकते. असे असूनही, पृथ्वीवर अशी जवळची आणि धोकादायक सुपरनोव्हा घटना अनुभवण्याची शक्यता कमी आहे, दर अब्ज वर्षांनी फक्त काही वेळा घडण्याचा अंदाज आहे. संभव नसतानाही, या श्रेणीतील सुपरनोव्हा घटना पृथ्वीच्या जैवमंडलात बदल करू शकते, कारण काही शास्त्रज्ञांनी सिद्धांत मांडला आहे की सुमारे 360 दशलक्ष वर्षांपूर्वी मोठ्या प्रमाणात विलुप्त होण्याची घटना घडली होती.
