वादळ निर्मिती

बॉम्ब चक्रीवादळ म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या धोकादायक हवामानातील घटना त्यांच्या जलद तीव्रतेने आणि लक्षणीय नुकसान होण्याची क्षमता याद्वारे वैशिष्ट्यीकृत आहेत. पृथ्वीच्या उष्ण कटिबंध आणि ध्रुवीय क्षेत्रांमधील मध्य-अक्षांश प्रदेशांमध्ये प्रामुख्याने तयार झालेल्या या प्रणाली तीव्र वारे, मुसळधार पाऊस, हिमवर्षाव आणि कधीकधी थंड तापमान आणतात. ते चक्रीवादळ सारखी वैशिष्ट्ये प्रदर्शित करू शकतात, हवामानशास्त्रज्ञांच्या मते, बॉम्ब चक्रीवादळ मूलभूतपणे वेगळे आहेत.

बॉम्ब चक्रीवादळाची व्याख्या काय आहे?

बॉम्ब चक्रीवादळ, ज्याला स्फोटक सायक्लोजेनेसिस किंवा बॉम्बोजेनेसिस असेही म्हणतात, ही एक कमी-दाब प्रणाली आहे जी वेगाने तीव्र होते. जेव्हा 24 तासांच्या कालावधीत वातावरणाचा दाब किमान 24 मिलीबारने कमी होतो तेव्हा ते तयार होते. अशा प्रणाली सामान्यत: हिवाळ्याच्या महिन्यांत महासागरांवर विकसित होतात, सुमारे एक आठवडा टिकतात. वारे अनेकदा चक्रीवादळाच्या ताकदीपर्यंत पोहोचतात, मोठ्या प्रमाणात पर्जन्यवृष्टी होते. त्यानुसार विस्कॉन्सिन-मॅडिसन विद्यापीठाचे प्रोफेसर जॉन मार्टिन यांनी रॉयटर्सला सांगितले की, बॉम्ब चक्रीवादळ कमी होण्याच्या चार ते पाच दिवसांपूर्वी तीव्रतेच्या शिखरावर होते.

बॉम्ब चक्रीवादळ कसे विकसित होतात

बॉम्ब चक्रीवादळ निर्मितीसाठी आदर्श परिस्थितींमध्ये पृष्ठभाग-पातळी आणि वरच्या-वातावरणातील हवामान प्रणालींमधील विशिष्ट परस्परक्रियांचा समावेश होतो. जेट स्ट्रीम—शक्तिशाली वाऱ्यांचा उच्च-उंचीचा पट्टा—महत्त्वाची भूमिका बजावतो. जमिनीपासून अंदाजे 5-8 किमी अंतरावर असलेल्या ट्रॉपोस्फियरमध्ये वातावरणातील गडबड अनेकदा या वादळांच्या विकासापूर्वी होते. प्रोफेसर मार्टिन यांनी नमूद केले आहे की उबदार महासागर पृष्ठभाग हा आणखी एक गंभीर घटक आहे, ज्यामध्ये अशा प्रदेशांवर अनेक तीव्र बॉम्ब चक्रीवादळे उद्भवतात. संक्षेपण आणि अतिशीत प्रक्रियेदरम्यान सोडलेली सुप्त उष्णता ऊर्जा या वादळांना आणखी तीव्र करते.

ते कुठे आणि कधी होतात

बॉम्ब चक्रीवादळ हे महाद्वीपांच्या पूर्व किनाऱ्यावरील वादळाच्या ट्रॅकमध्ये सर्वात सामान्य आहेत, जेथे उबदार महासागर प्रवाह अस्तित्वात आहेत. उत्तर अमेरिकेजवळील गल्फ स्ट्रीम आणि जपानमधील कुरोशियो करंट ही उल्लेखनीय उदाहरणे आहेत. या प्रणाली प्रामुख्याने थंड महिन्यांत, उत्तर गोलार्धात नोव्हेंबर ते मार्च आणि दक्षिण गोलार्धात मे ते ऑगस्ट या काळात तयार होतात.

बॉम्ब चक्रीवादळ अधिक वारंवार होत आहेत?

हवामान बदल आणि बॉम्ब चक्रीवादळ क्रियाकलाप यांच्यातील संबंध तपासाधीन आहे. प्रोफेसर मार्टिन यांनी हायलाइट केले आहे की वातावरणातील पाण्याची वाढती वाफ, ग्लोबल वॉर्मिंगमुळे, वादळांची सुप्त उष्णता गतिशीलता वाढवू शकते. तथापि, अक्षांशांमध्ये असमान तापमानवाढ या परिणामाचा प्रतिकार करू शकते. चक्रीवादळाची ताकद आणि वारंवारता यांच्यावरील परिणामांचा अभ्यास सुरू आहे.